از صراف‌خانه‌ها تا بانک‌های هوشمند
🔹 پیش‌درآمدی بر بانکداری در ایران
پیش از شکل‌گیری بانک‌های مدرن، فعالیت‌های مالی در ایران توسط صرافان، تجار بزرگ و صندوق‌های امانت خانوادگی انجام می‌شد. این نهادهای سنتی، با روش‌هایی همچون حواله‌نویسی، ذخیره‌ی امانت، وام‌دهی و صکوک فعالیت داشتند؛ اما ساختار رسمی و سازمان‌یافته نداشتند.
---
🏦 اولین بانک ایرانی: بانک ملی ایران
در دوران قاجار، بانک‌های خارجی از جمله بانک استقراضی روس و بانک شاهنشاهی انگلستان وارد ایران شدند و بدون رقابت جدی، فعالیت می‌کردند.
با روی کار آمدن رضاشاه پهلوی و آغاز سیاست‌های نوسازی، یکی از اقدامات مهم و تاریخی، تأسیس نخستین بانک کاملاً ایرانی بود:
📅 سال تأسیس: ۱۳۰۷ خورشیدی
🏛 نام: بانک ملی ایران
👤 مؤسس: با حمایت دولت رضاشاه و مجلس شورای ملی
🎯 هدف: پایان دادن به سلطه مالی بیگانگان، تمرکز سرمایه در اختیار دولت، و نوسازی نظام پولی کشور
بانک ملی نه تنها خدمات بانکی را در سراسر کشور گسترش داد، بلکه نقش بانک مرکزی را نیز تا سال ۱۳۳۹ ایفا می‌کرد.
---
🏧 اولین عابربانک (ATM) در ایران
با گسترش فناوری بانکی در دهه‌های بعد، ایران نیز هم‌راستا با دیگر کشورها به سمت اتوماسیون بانکی حرکت کرد.
📆 اولین عابر بانک ایران در سال ۱۳۶۹ توسط بانک سپه در تهران نصب شد.
🏙 محل نصب: روبروی ساختمان مرکزی بانک سپه در میدان امام خمینی (توپخانه)
🎯 هدف: سهولت دسترسی مردم به پول نقد بدون نیاز به مراجعه به باجه بانک
پس از آن، بانک‌های دیگر نیز به سرعت دستگاه‌های خودپرداز را گسترش دادند و شبکه شتاب (شبکه تبادل اطلاعات بانکی) در دهه ۱۳۸۰ شکل گرفت.
---
🚀 مسیر تحول بانکداری تا امروز
امروز بانکداری ایران با وجود همه‌ی چالش‌ها، وارد عصر دیجیتال شده:
اپلیکیشن‌های بانکی گسترده در هر گوشی هوشمند وجود دارند
خدمات اینترنت بانک، موبایل بانک، کیو‌آر کد و پرداخت بدون تماس (NFC) در حال گسترش‌اند
بسیاری از بانک‌ها در حال حرکت به سمت نئوبانک‌ها و بانکداری هوشمند هستند
بانک مرکزی نیز پروژه‌هایی مانند رمزریال ملی را دنبال می‌کند
---
👑 ستایش دوران پهلوی در توسعه نظام بانکی
دوران پهلوی اول و دوم نقطه عطفی در نوسازی نظام بانکی ایران بود:
✅ تأسیس بانک ملی، بانک کشاورزی، بانک رفاه، بانک صنعت و معدن
✅ ساخت ساختمان‌های مدرن بانک با الهام از معماری اروپایی
✅ تربیت کارشناسان مالی و بانکی در داخل و خارج کشور
✅ چاپ اسکناس ملی با پشتوانه طلا توسط بانک ملی
✅ ایجاد سیستم حسابداری مدرن در بانک‌ها
✅ گسترش شعب بانکی به دورترین نقاط کشور
در واقع، آنچه امروز به‌عنوان زیرساخت بانکداری مدرن در ایران شناخته می‌شود، حاصل پایه‌گذاری مستحکم در دوران پهلوی است؛ دورانی که با وجود تمام فراز و فرودها، هدف آن ساختن ایران نوین و مستقل از سلطه اقتصادی بیگانگان بود.
---
✨ سخن پایانی
بانکداری ایران، سفری پرچالش و پرشکوه را از حجره‌های صرافان تا اَبَرسرورهای بانکی امروز طی کرده است. از تأسیس بانک ملی با اراده‌ای ملی‌گرا، تا نصب نخستین عابربانک، و تا بانکداری دیجیتال و هوش مصنوعی امروز، همه نشان از روحی دارد که می‌خواهد آینده را بسازد، نه در گذشته متوقف بماند.